Popüler kültürün de, dilimize ve kültürümüze olan olumsuz etkileriyle beraber insanların birbiriyle olan iletişim şekil ve üslubunda değişim görüyoruz. Evde, aile içinde, okulda, sokakta sosyal medyada ve diğer yayın organlarında şahit olduğumuz konuşma adabında nezaketten, incelik ve zarafetten uzak, kaba saba, saygıdan uzak ifadeler…
Hâlbuki Kerim kitabımız Kuran’ın birçok yerinde; özellikle kıssalarda hayatları anlatılan peygamberlerin insanlarla olan iletişim ve yaklaşımlarının sabır ile beraber; kim olursa olsun karşısındakine saygı duyan, değer veren, dinleyen nitelikte olduğunu ve hitap şekillerinin hayranlık verici olduğunu görürüz. Bir Hz. İbrahim (as) örneğinde; babası müşrik olduğu halde Hz. İbrahim’in “Babacığım! Rahmanın azabı sana dokunur ve şeytana dost olursun diye endişeleniyorum.” (Meryem; 45) ayetinde ve devam eden ayetlerde hitap şekli ve yaklaşımıyla, dünyaya gelmemize vesile olan babalarımız ve onun nezdinde büyüklere davranışın nasıl olması gerektiğini anlayabiliriz.
Yine Lokman suresinde Lokman’ın (as) oğluna nasihatlerinde “Sevgili oğlum! Allah’a ortak koşma; çünkü O’na ortak koşmak kesinlikle çok büyük bir haksızlıktır. “ (Lokman;13) ve devamındaki ayetlerde hitap şekli ve gençlere nasıl yaklaşılması gerektiğinin örneği vardır. Günümüzdeki gençlerin hatalarını söylerken dahi kötü söz söylenmemeli, iyi bir üslupla uyarmak gereklidir. Çocuğun gönlüne hitap ederken ebeveynin ve eğitimcinin üslubu yumuşak olursa onun üzerindeki tesiri de olumlu olacaktır.
Bu minvalde Kur’an-ı Kerimde, Hz. Musa’ya (as) ve kardeşi Hz. Harun’a (as) zalimliği ile meşhur Firavuna dini tebliğ ederken ayette geçen “ kavli leyyin” yani yumuşak, tesirli ve ikna edici üslup ile muamele etmelerini Cenab-ı Hak hatırlatır. Hitap onlara olsa da, beşeri ilişkilerde de eğitimde de kullanmamız gereken yöntem bize de hatırlatılır.
İnsanlığın numune-i imtisali olan Hz. Peygamber’in hayatına baktığımızda da en çetrefilli dönemlerde bile, en zor insanlarla olan münasebetlerinde dahi karşısındakini kazanmaya yönelik, gönül alıcı üslup ve davranışlar sergilediğini biliyoruz. Resûlullah’ a küçük yaşlardan beri hizmetiyle tanınan ve O’ndan en çok hadis rivayet eden sahabilerden biri olan Enes b. Malik’in; bazı zamanlar Resûlullah’ın yanında kaldığını, çocukça yaramazlıklar yaptığında, bununla birlikte ondan bir defa bile azar işitmediğini, bir hatası yüzünden kendisini uyaracak olan hanımlarını “Bırakın çocuğu! O Allah’ın dilediğinden başka bir şey yapmamıştır” diye yatıştırdığı nakledilir. Uzun yıllar yanında bulunması hasebiyle, Allah Resûlunun eğitim ve öğretim tarzına, insanlara ve çocuklara karşı hoşgörüsüne ve ahlaki davranışlarına dair birçok bilgi onun kanalıyla rivayet edilmiştir.(TDV İslam Ansiklopedisi)
Eşrefi mahlûkat, yani yaratılmışların en şereflisi olan insan, ebette ki varlıklar içerisinde saygıya, nezakete, en layık olanıdır. Ayrıca, “Üslub-u beyan aynıyla insan” derler. Yani konuşma üslubu kişinin kendisini yansıtır. İster ailede, ister sosyal çevrede, hoş olmayan mevzularda bile üslubumuzu korumak, çirkinleşmemek; dinlemek, kıymet vermek, kendimize ve sevdiklerimize yapacağımız en büyük iyilik olacaktır.
Selam ve dua ile…
